Bí mật về tuổi thọ và nguy cơ gây bệnh của muỗi

Côn trùng thuộc nhóm họ Culicidae, bộ hai cánh (Diptera) là muỗi. Muỗi có thân hình mỏng, chân dài, một cặp cánh vảy cùng với một cặp cánh cứng. Khi trưởng thành, kích thước của chúng là vài mm và cân nặng từ 2 – 2,5g, với tốc độ bay từ 1,5 đến 2,5km/h. Muỗi sống chủ yếu nhờ vào nhựa cây và hoa quả. Riêng muỗi cái cần hút máu người hoặc động vật để có đủ protein sản xuất trứng.

Đầm lầy, ao hồ, vùng nước đọng và khu vực ẩm ướt là môi trường chủ yếu của muỗi. Muỗi phát triển tốt nhất ở nhiệt độ từ 20 – 25 độ C, vì vậy ở các quốc gia có khí hậu nhiệt đới, muỗi rất phổ biến.

Một con muỗi sống trong bao lâu?

Theo nghiên cứu, vòng đời muỗi gồm 4 giai đoạn: Trứng, bọ gậy, lăng quăng và trưởng thành. Trong ba giai đoạn đầu, muỗi chủ yếu sống dưới nước và chỉ khi đạt tuổi trưởng thành chúng mới sống tự do trong không khí.

Trong môi trường tự nhiên, muỗi cái có thể sống khoảng 2 tháng và đẻ trứng từ 6 đến 8 lần. Trong điều kiện phòng thí nghiệm, chúng có thể sống đến 3 tháng. Muỗi đực, sau khi giao phối, chỉ tồn tại thêm khoảng 10 đến 15 ngày.

Muỗi có mức độ nguy hiểm như thế nào?

Dù là loài côn trùng nhỏ bé và có tuổi thọ ngắn, muỗi được coi là cực kỳ nguy hiểm. Thậm chí, chúng được xếp hạng là động vật nguy hiểm nhất trên hành tinh vì chúng truyền nhiều bệnh nguy hiểm từ động vật sang người và giữa người với người.

Một số bệnh do muỗi truyền bao gồm virus Zika, virus Tây sông Nile, sốt xuất huyết, sốt vàng, sốt rét, viêm não Nhật Bản, bệnh ký sinh trùng trong tim chó, sốt Chikungunya và viêm não ngựa (WEE).

Những bệnh nguy hiểm do muỗi gây ra phổ biến ở Việt Nam

Thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, mỗi năm có hơn 1 triệu người tử vong do các bệnh từ muỗi trên toàn cầu. Tại Việt Nam, ba bệnh nguy hiểm nhất với tỷ lệ tử vong cao do muỗi gây là sốt xuất huyết, viêm não Nhật Bản và sốt rét.

Bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là một bệnh phổ biến ở vùng khí hậu nhiệt đới, nguyên nhân do virus Dengue từ muỗi cái thuộc giống Aedes (hay muỗi vằn) lan truyền. Virus Dengue có 4 chủng DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4, do đó một người có thể mắc bệnh tối đa 4 lần.

Theo WHO, sốt xuất huyết là bệnh lây lan nhanh nhất thế giới với hơn 40% dân số toàn cầu có nguy cơ mắc bệnh và mỗi năm có khoảng 100 triệu ca mắc mới.

Tại Việt Nam, từ đầu năm 2023, đã có hơn 87.000 trường hợp mắc sốt xuất huyết và 24 ca tử vong. Các ca này tập trung ở miền Trung, Tây Nguyên và miền Nam với virus chủng DEN-1 và DEN-2 đang lưu hành phổ biến.

Người bệnh sốt xuất huyết nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, đe dọa đến sức khỏe và tính mạng, thậm chí tử vong. Một vài biến chứng

Các nguy cơ của sốt xuất huyết có thể bao gồm:

• Sốc do mất máu hoặc thoát huyết tương. Nếu tình trạng này kéo dài, có thể dẫn đến hôn mê, phù não và các hội chứng thần kinh khác;
• Các bệnh lý như viêm phổi, phù phổi và viêm đường hô hấp khác;
• Xuất huyết não;
• Huyết áp giảm đột ngột;
• Suy tim;
• Suy thận cấp;
• Mù đột ngột do xuất huyết võng mạc hoặc do chảy máu trong dịch kính mắt. Nếu không được xử lý kịp thời, bệnh nhân có thể bị mù vĩnh viễn.

Đặc biệt, sốt xuất huyết ở phụ nữ mang thai có thể dẫn đến nhịp tim thai đập nhanh, giảm tiểu cầu và tăng nguy cơ sảy thai.

Bệnh sốt rét

Ngoài sốt xuất huyết, sốt rét cũng là bệnh lý phổ biến do muỗi truyền. Theo các chuyên gia, ký sinh trùng Plasmodium là nguyên nhân chính gây ra sốt rét. Sau khi bị muỗi Anophen đốt, ký sinh trùng này sẽ gây ra các triệu chứng như đau đầu, sốt và lạnh run, với thời gian ủ bệnh từ 10-15 ngày.

Sốt rét là một bệnh nguy hiểm và gây ra vô vàn biến chứng nguy hiểm, bao gồm:

• Phù phổi: Biến chứng này gây ra sự tích tụ dịch trong cơ thể người bệnh. Nếu không được xử lý kịp thời, người bệnh có thể gặp khó thở và nguy cơ tử vong cao.
• Suy nội tạng: Đây là một biến chứng nguy hiểm của sốt rét. Nếu kéo dài, có thể dẫn đến tình trạng suy thận, suy gan và vỡ lá lách, đe dọa tính mạng người bệnh.
• Hạ đường huyết: Người mắc sốt rét có nguy cơ cao bị hạ đường huyết do tác động của bệnh cũng như tác dụng phụ của thuốc điều trị. Khi hạ đường huyết xảy ra, người bệnh dễ bị hôn mê và tử vong.

Ngoài các biến chứng đã đề cập, bệnh nhân sốt rét, đặc biệt là các trường hợp nặng, có thể gặp thêm các biến chứng như thiếu máu, co giật, hôn mê, tổn thương não và nhiều vấn đề về thần kinh và nhận thức, chẳng hạn như rối loạn hành vi và động kinh.

Sốt rét tiến triển nhanh chóng và có tỷ lệ tử vong cao đến 20%. Vì vậy, khi mắc sốt rét nặng, cần được điều trị đặc biệt và chăm sóc đúng cách.

Viêm não Nhật Bản

Một bệnh nguy hiểm khác do muỗi gây ra là viêm não Nhật Bản, gây ra khoảng 10.000 ca tử vong hàng năm. Phần lớn các trường hợp tử vong xảy ra ở trẻ em dưới 5 tuổi.

Viêm não Nhật Bản có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nề như viêm phổi, suy hô hấp và nhiễm trùng đường tiết niệu. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể để lại những di chứng nặng nề như rối loạn tâm thần, rối loạn ngôn ngữ, co giật, động kinh và bại liệt.

Các bệnh do muỗi gây ra đều rất nguy hiểm và hầu hết chưa có thuốc điều trị đặc hiệu hoặc vaccine phòng bệnh. Vì vậy, người dân cần tuân thủ các biện pháp phòng ngừa muỗi cắn như sử dụng màn khi ngủ, mặc quần áo dài khi ở khu vực có nhiều muỗi, sử dụng thuốc diệt muỗi chứa DEET, loại bỏ ao tù và nước đọng, cũng như thả cá để diệt ấu trùng muỗi.

Trên đây là giải đáp của Tin tức Sức khỏe về câu hỏi “Muỗi sống được bao lâu?” cùng một số thông tin liên quan đến các bệnh do muỗi gây ra. Hy vọng những thông tin này sẽ hữu ích cho mọi người.