Bài viết đã được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Trần Văn Trọng – chuyên gia về Ngoại Nhi, phẫu thuật Tạo hình – Thẩm mỹ –Khoa Ngoại tổng hợp – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Bỏng điện là một loại bỏng rất nghiêm trọng. Trong khi bỏng lửa và bỏng nước sôi gây tổn thương da từ ngoài vào trong, bỏng điện lại gây vết bỏng sâu từ trong ra ngoài. Khi cơ thể bị dẫn truyền bởi một luồng điện, nó sẽ gây ra các tổn thương bệnh lý toàn thân hoặc tại chỗ.
1. Khái quát về bỏng điện
Có hai loại tổn thương do bỏng điện:
Bỏng do tia lửa điện: Tia lửa điện thường có nhiệt độ rất cao, dao động từ 3200-48000C, với thời gian tác dụng rất ngắn, chỉ khoảng 0,2-1,5 giây. Khoảng 80% nhiệt năng bức xạ ánh sáng của tia lửa điện là tia hồng ngoại, có thể gây ra bỏng nông, bỏng vào phía cơ thể hướng về tia lửa điện hoặc những phần hở của cơ thể. Nếu bị bỏng bởi điện thế cao hơn 1000 vôn, có thể gây ra bỏng sâu hoặc bỏng trung bì.
Bỏng do luồng điện dẫn truyền vào cơ thể: Khi luồng điện dẫn truyền vào cơ thể, nó có thể gây tổn thương tại chỗ (bỏng) hoặc tổn thương toàn thân như ngừng hô hấp, tim ngừng đập và sốc điện. Một trường hợp đặc biệt với hiệu điện thế cao hàng triệu vôn là bỏng do sét đánh.
2. Nguyên nhân gây bỏng điện
Một số nguyên nhân chính gây bỏng điện có thể kể đến:
- Tiếp xúc hoặc gần sát với đường dây điện cao thế
- Chạm vào đường dây điện bị đứt, cột điện bị đổ
- Nghe điện thoại ngay cạnh đường dây cao thế
- Bị sét đánh

3. Các biểu hiện của bỏng điện
Không giống như các loại bỏng khác, bỏng điện không gây ra các đám đỏ rát da hoặc các nốt phỏng nước. Thay vào đó, nó tạo ra các đốm da đen tại vị trí luồng điện đi qua. Sau vài ngày, vùng da bị luồng điện ảnh hưởng sẽ từ từ hoại tử.
4. Cơ chế gây bỏng điện
Cấp độ bỏng điện phụ thuộc vào một số yếu tố sau:
- Dòng điện một chiều hay xoay chiều
- Hiệu thế của dòng điện, liệu nó có cao hay thấp
- Cường độ dòng điện truyền qua cơ thể
- Điện trở của các mô trong cơ thể
- Thời gian mà dòng điện truyền qua cơ thể
- Đường truyền của luồng điện qua cơ thể
- Luồng điện đi qua não và tim thường rất nguy hiểm đến tính mạng
- Luồng điện có hiệu thế cao từ 1000-50000 vôn
- Luồng điện sẽ đi theo con đường có ít điện trở nhất
- Khi gặp phần có điện trở lớn như da hoặc xương, điện năng sẽ chuyển thành nhiệt năng (theo định luật Joule – Lenz)
5. Các tổn thương do bỏng điện
Tổn thương toàn thân:
Điện lực càng lớn, tác động càng mạnh tới các trung khu điều chỉnh tuần hoàn hô hấp, hệ thần kinh thực vật và hệ thần kinh trung ương. Dẫn đến những rối loạn cấp chức năng sống của cơ thể. Có bốn mức độ rối loạn bệnh lý cấp:
- Nhẹ: Tri giác còn nguyên vẹn nhưng cơ bị co cứng
- Vừa: Cơ bị co cứng mạnh. Nếu vị trí bị điện truyền qua cơ thể bị xe điện giật bắn ra và rơi xuống đất, có thể gây chấn thương và mất tri giác
- Nặng: Mất tri giác, tim có rối loạn nhịp (rung thất) hoặc rối loạn hô hấp (ngừng hô hấp)
- Rất nặng: Nạn nhân có thể rơi vào trạng thái chết lâm sàng, thậm chí tử vong do rung thất ngừng tim hoặc ngừng hô hấp
Bệnh nhân nếu được sơ cứu kịp thời và nếu mức độ tổn thương toàn thân không quá nghiêm trọng, sẽ có khả năng thoát nạn.
khỏi những tình trạng này và bước vào thời kỳ bỏng với các đặc điểm chung sau:
- Sốc bỏng, suy thận cấp, nước tiểu có huyết sắc tố hemoglobin và sắc tố cơ myoglobin.
- Nhiễm độc, nhiễm khuẩn nghiêm trọng
- Chảy máu thứ phát gây ra thiếu máu
- Loét cấp đường tiêu hóa
- Suy mòn bỏng phát triển nhanh chóng
- Rối loạn vận động, cảm giác hoặc tâm thần sau khi bị bỏng
Tổn thương tại chỗ:
Tổn thương tại chỗ do bỏng điện thường xuất hiện ở điểm vào và ra của luồng điện. Những vị trí thường gặp là bàn chân và bàn tay. Trẻ em có thể bị bỏng ở môi, miệng hoặc lưỡi do ngậm vào cực điện. Điện trở càng cao thì cường độ dòng điện càng mạnh, và thời gian tác dụng của dòng điện với cơ thể càng lâu thì tổn thương tại chỗ càng sâu và rộng.
Tổn thương từ bỏng điện thường là các đám da hoại tử hình tròn hoặc bầu dục, có màu vàng đục hoặc bị than hóa, xám đen. Ban đầu, rất khó để chẩn đoán chính xác độ sâu của vết bỏng điện.

Thêm vào đó, lớp cân, cơ và gân cũng có thể bị hoại tử. Đối với xương trán hoặc xương sọ, có thể bị thủng và hoại tử, dẫn tới chứng viêm màng não. Tổn thương mạch máu ở các chi thể dẫn đến chảy máu thứ phát, tổn thương thần kinh gây tê liệt. Trong trường hợp nghiêm trọng, chi bị than hóa hoặc hoại tử có thể phải cắt cụt sớm.
Bỏng điện cũng có thể gây hoại tử thứ phát các mô do các cục huyết khối trong lòng các mạch, do nghẽn mạch máu và tổn thương thành mạch. Lúc đầu, vết bỏng có giới hạn nhất định, nhưng sau vài ngày vùng tổn thương có nguy cơ bị thiếu máu, cơ và gân bị hoại tử thứ phát.
Bỏng điện thường gây ra các biến chứng tại chỗ và có thể để lại di chứng gây tàn phế khi khỏi.
6. Sơ cứu khi bị bỏng điện
Không chạm vào nạn nhân khi họ còn tiếp xúc với luồng điện: Trước hết, ngắt hết các thiết bị điện hoặc nguồn điện chính trong nhà để ngăn không cho dòng điện tiếp tục truyền qua cơ thể nạn nhân. Nếu không thể cắt nguồn điện ngay lập tức, nên đứng trên bề mặt khô ráo và dùng thanh gỗ để đẩy nạn nhân ra khỏi nguồn điện. Tránh sử dụng vật bằng kim loại hoặc vật bị ướt để không bị điện giật.
Không di chuyển nạn nhân nếu không cần thiết: Sau khi tách nạn nhân khỏi dòng điện, cố gắng không di chuyển họ trừ khi thật sự cần thiết.
Kiểm tra nạn nhân có phản ứng không: Sau khi bị điện giật, nạn nhân có thể bất tỉnh hoặc không phản ứng khi bạn chạm vào hay nói chuyện với họ. Nếu nạn nhân ngưng thở, cần thực hiện hô hấp nhân tạo và hồi sức tim phổi ngay lập tức.
Gọi cấp cứu: Khi nạn nhân không phản ứng, hoặc bị bỏng do đường dây điện cao thế hay sét đánh. Nạn nhân có các dấu hiệu như bỏng nặng, tim đập nhanh, ngưng tim, co giật, khó di chuyển hoặc giữ thăng bằng, vấn đề về thị lực, thính lực, đau cơ, khó thở.
Xử lý vùng bị bỏng điện khi chờ y tế: Nên sử dụng băng gạc khô và vô trùng để che vết bỏng. Nếu nạn nhân bị bỏng nặng, không cố gắng gỡ những mảnh quần áo dính trên da, thay vào đó, bạn có thể dùng kéo cắt bỏ nhẹ nhàng phần quần áo không dính vào vùng da bỏng. Không sử dụng khăn tắm hoặc chăn phủ lên vết bỏng vì sợi vải có thể rơi ra và dính vào, khiến vết thương tồi tệ hơn. Tránh làm mát vết bỏng bằng nước đá lạnh và không bôi dầu mỡ lên đó.
Theo dõi triệu chứng của nạn nhân: Các triệu chứng sau khi bị bỏng điện bao gồm ớn lạnh, da nhợt nhạt, mạch đập nhanh. Theo dõi liên tục nếu nạn nhân biểu hiện bất kỳ triệu chứng gì để điều trị kịp thời.
Giữ ấm cho nạn nhân: Cố gắng giữ ấm cho nạn nhân trong lúc chờ cứu trợ để tránh các triệu chứng sốc trở nên nghiêm trọng hơn. Dùng chăn hoặc áo đắp cho nạn nhân, nhưng tránh đắp lên vết bỏng.
Bác sĩ Trọngcó trên 10 năm kinh nghiệm trong Phẫu thuật Nhi và Phẫu thuật Tạo hình – Thẩm mỹ, và sớm trở thành một trong những bác sĩ hàng đầu trong lĩnh vực Phẫu thuật Trẻ em, đặc biệt là Phẫu thuật Nội soi và Phẫu thuật Tạo hình – Thẩm mỹ.
.
.
Nguồn tham khảo: Mayoclimiv.org