Người ta đều biết rằng thủy ngân là kim loại ở trạng thái lỏng ở nhiệt độ phòng, có thể bay hơi trong không khí và tạo ra khí thủy ngân rất độc đối với con người. Thế nếu bạn chạm tay vào thủy ngân thì có sao không? Hãy đọc bài viết sau để hiểu rõ hơn nhé.
Thủy ngân, một kim loại lỏng, được sử dụng phổ biến trong đời sống dưới nhiều hình dạng khác nhau. Tuy nhiên, nhiễm độc thủy ngân có thể gây ra nhiều tác hại cho cơ thể và thậm chí đe dọa tới tính mạng nếu không xử lý kịp thời.
Nguyên nhân gây nhiễm độc thủy ngân
Không chỉ những người làm việc với chì và thủy ngân mới có nguy cơ nhiễm độc. Mọi người đều có thể bị ảnh hưởng do nguồn nước, đất, không khí, khí thải động cơ và các nhà máy. Trong căn nhà, nguy cơ có thể hiện diện mà chúng ta không nhận biết, từ các bụi sơn trên tường, cửa và vật dụng gia đình sơn bằng phẩm liệu chứa chì và thủy ngân; từ đất và bụi gần nhà; nước dẫn qua ống có chì; từ dụng cụ pha lê, thủy tinh màu, đồ gốm, loại pin, máy quay phim, đồ chơi, radio, máy tính, nhiệt kế, và đèn mỹ phẩm chứa thủy ngân.

Nhiều loại sơn, đặc biệt là sơn dùng cho gỗ, bê tông, kim loại, và khung cửa, chứa hàm lượng chì và thủy ngân rất cao, nên người sống trong nhà sơn bằng sơn này dễ bị nhiễm độc. Còn trẻ em, dễ bị nhiễm độc nhất khi hít bụi sơn, hoặc cho vào miệng những thứ có dính bụi sơn. Đối với trẻ, nhiễm độc chì và thủy ngân gây hậu quả nghiêm trọng hơn vì hệ thần kinh còn nhạy cảm (gây hại cho não, hệ thần kinh, khả năng học hỏi và phát triển của bé).
Chạm vào thủy ngân có nguy hiểm không?
Khi hít phải thủy ngân, độc tố nhanh chóng thâm nhập phổi, hấp thụ qua phế nang vào máu gây tổn thương cho thận, gan, lách, và hệ thần kinh trung ương. Hít khí thủy ngân có thể gây bệnh phổi cấp tính, tổn hại trí nhớ, viêm miệng, lẫn lộn, co giật, nôn mửa và viêm ruột. Một số trường hợp có thể gây ngộ độc nặng, suy hô hấp, thậm chí tử vong nếu tiếp xúc với lượng thủy ngân lớn. Vậy nếu trực tiếp tiếp xúc và chạm tay vào thủy ngân có nguy hiểm không?
Để trả lời câu hỏi này, cần biết thủy ngân ở dạng nguyên tố lỏng như trong nhiệt kế ít độc hơn, khó hấp thu qua da và tiêu hóa ở người không bị bệnh về đường ruột. Do đó, chạm tay vào thủy ngân thường không gây hại, nhưng cần rửa sạch vị trí tiếp xúc và nên đi khám bác sĩ nếu thấy dấu hiệu bất thường.

Thủy ngân nguyên chất ít độc, nhưng các hợp chất của nó, đặc biệt là hơi và muối, thì rất độc. Sự tiếp xúc với thủy ngân có gây hại không? Đương nhiên, khi xét đến khả năng hấp thụ rộng qua da cũng như qua tiếp xúc, dạng muối và hơi của thủy ngân có thể gây tổn thương não và gan khi tiếp xúc, hít thở hay nuốt vào. Những tác hại này còn ảnh hưởng tới hệ thần kinh trung ương và nội tiết, có thể làm tổn thương miệng, cơ hàm, răng, và gây khuyết tật thai nhi.
Thủy ngân là một chất độc có khả năng tích lũy sinh học, dễ dàng được hấp thụ qua da, hô hấp và đường tiêu hóa. Hợp chất vô cơ của thủy ngân ít độc hơn hợp chất hữu cơ, nhưng vẫn góp phần gây ô nhiễm môi trường bởi tạo ra hợp chất hữu cơ trong sinh vật. Demetyl thủy ngân, là một trong những hợp chất độc nhất, có thể gây tử vong với chỉ vài microlit nhỏ vào da.
Biểu hiện ngộ độc thủy ngân cấp khác nhau, tùy thuộc vào dạng tiếp xúc, thời gian và nồng độ tiếp xúc. Ví dụ, nếu hít phải hơi thủy ngân, có thể dẫn đến viêm phổi cấp tính, làm nạn nhân ho, khó thở, đau ngực, sốt, rét run. Ngoài ra, còn có thể gây mất trí nhớ, viêm loét miệng, lơ mơ, co giật, nôn mửa, viêm ruột. Các triệu chứng này thường giảm sau một tuần, tuy nhiên, có thể diễn biến nghiêm trọng hơn, gây ra phù phổi cấp, suy hô hấp và tử vong. Tiếp xúc lâu dài với hơi thủy ngân có thể gây ra viêm nướu, run tay, rối loạn tâm thần kinh, vị kim loại trong miệng, khó thở, và nôn mửa.
Vì vậy, chạm vào thủy ngân có gây hại hay không phụ thuộc vào loại thủy ngân bạn đã chạm vào.
Làm thế nào để xử lý thủy ngân một cách an toàn

Mặc dù thủy ngân được sử dụng nhiều trong cuộc sống hàng ngày, nhưng cần hết sức cẩn thận để tránh rò rỉ hay đổ vỡ thủy ngân ra môi trường khi sử dụng các sản phẩm chứa thủy ngân. Trong trường hợp dụng cụ chứa thủy ngân bị vỡ, cần:
- Kiểm tra xem có dính thủy ngân vào người hoặc quần áo không. Nếu có, cần loại bỏ ngay và tốt nhất là thay quần áo mới, rửa da sạch với xà phòng và nước, mắt thì rửa với nước muối sinh lý.
- Dọn sạch hạt thủy ngân rơi vãi bằng cách dùng tăm bông ướt hoặc giấy mỏng gạt thủy ngân vào. Cần lưu ý cho thủy ngân vào hộp đậy kín, không đổ thủy ngân xuống cống để tránh ô nhiễm nguồn nước.
- Để làm sạch quần áo dính thủy ngân, ngâm quần áo vào nước lạnh 30 phút. Sau đó ngâm tiếp 30 phút trong nước xà phòng ở nhiệt độ 70-80 độ C. Cuối cùng, ngâm 20 phút trong nước pha chất tẩy ở nhiệt độ cao và rửa sạch bằng nước lạnh.
- Khi có dấu hiệu ngộ độc thủy ngân như đau đầu, buồn nôn, viêm họng, sốt… nên nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để bác sĩ kịp thời can thiệp và giải độc.
Mẫn Mẫn