Hiểm Họa Khôn Lường: Nhiễm Độc Benzen Nguy Hiểm Đến Mức Nào?

Đóng vai trò quan trọng trong nhiều ngành, benzen là một chất công nghiệp mà người lao động thường xuyên phải tiếp xúc. Để hiểu nguy cơ của nhiễm độc benzen, chúng ta sẽ cùng thảo luận qua bài viết dưới đây.

Benzen là gì?

Không tan nhiều trong nước, benzen lại dễ hòa tan trong các loại dầu và dung môi hữu cơ, đồng thời có khả năng bay hơi. Đặc biệt, benzen là dung môi có thể hòa tan nhiều chất như mỡ, cao su, và hắc ín, cũng như nhiều loại sơn và nhựa khác.

Benzen đóng vai trò là nguyên liệu trong ngành công nghiệp khi tổng hợp các hợp chất hữu cơ như nitrobenzen, aniline, và phenol, phục vụ sản xuất dung môi hòa tan chất mỡ.

Sử dụng benzen trong công nghiệp đã bị hạn chế từ những năm 70 của thế kỷ 20. Tại Việt Nam, quyết định số 108 LB/QĐ đã quy định cấm sử dụng benzen trong các ngành công nghiệp.

Benzen có thể xâm nhập vào cơ thể qua nhiều con đường như tiêu hóa, da và hô hấp. Khi hít thở không khí chứa nồng độ benzen cao, một phần benzen sẽ xâm nhập vào máu. Khi ăn uống những thực phẩm nhiễm benzen, hầu hết benzen sẽ theo niêm mạc đi vào máu. Ngoài ra, một lượng nhỏ benzen cũng có thể đi qua da vào cơ thể trong khi tiếp xúc.

Tại gan, benzen được chuyển hóa ban đầu qua quá trình oxy hóa, tạo ra Phenol là sản phẩm chuyển hóa chính, cũng như hydroquinone, catechol và 1,2,4-trihydroxybenzene. Những sản phẩm này tiếp tục trải qua oxy hóa để hình thành quinone hoặc semiquinone. Oxit benzen cũng chuyển hóa thông qua liên hợp glutathione để tạo axit S-phenylmercapturic.

Tủy xương thường là cơ quan chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ nhiễm độc benzen mạn tính, dẫn đến gián đoạn trong quá trình tăng trưởng và phân chia tế bào tủy xương.

Nhiễm độc benzen nguy hiểm ra sao?

Tiếp xúc kéo dài với benzen và các hợp chất tương đồng như toluen và xylen ở nồng độ thấp có thể nguy cơ dẫn đến nhiễm độc và tổn hại hệ thống tạo máu.

Nhiễm độc cấp tính do benzen có nguy cơ gây hại cho mắt, da và hệ hô hấp, với các triệu chứng như chóng mặt, đau đầu, buồn nôn và có thể dẫn đến tử vong. Mức độ nặng nhẹ của các triệu chứng này phụ thuộc vào nồng độ benzen và độ dài thời gian tiếp xúc.

Nhiễm độc benzen có thể biểu hiện bằng những triệu chứng như:

• Người bị có thể trải qua các triệu chứng: đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, mất trí nhớ, mất ý thức và thậm chí rơi vào hôn mê.
• Khả năng nghe bị suy giảm.
• Gây tổn thương đến các cơ quan quan trọng khác như: thị giác, hệ tiêu hóa (gan, mật,…), hệ tiết niệu (thận), hệ tuần hoàn và hô hấp.

Xảy ra khi tiếp xúc với benzen hoặc các hợp chất đồng đẳng (toluen, xylen) vượt quá mức quy định trong môi trường lao động, nhiễm độc mạn tính có thể mất một thời gian dài mới biểu hiện với các triệu chứng như:

• Rối loạn chức năng hệ tạo máu.
• Bệnh tăng sinh ác tính của dòng bạch cầu.
• Bệnh u lympho.
• Vô sinh.

Phòng ngừa nhiễm benzen

Bệnh nghề nghiệp do nhiễm độc benzen, như những bệnh nghề nghiệp khác, khó điều trị và có thể tạo ra hậu quả không thể hồi phục, vì thế công tác dự phòng luôn cần được ưu tiên.

Kỹ thuật phòng ngừa

Các biện pháp kỹ thuật có thể bao gồm:

• Lắp đặt hệ thống quạt hút gió nhằm giảm nồng độ benzen trong không khí môi trường làm việc. Đảm bảo nhà xưởng được thông thoáng và vệ sinh.
• Sử dụng dây chuyền sản xuất khép kín.

Biện pháp y tế

Đối với các biện pháp y tế, cần thực hiện:

• Tuyển dụng lao động dựa trên tình trạng sức khỏe theo quy định thông qua quá trình khám sức khỏe định kỳ.
• Thường xuyên giám sát nồng độ benzen hàng năm trong không khí nơi làm việc.
• Đẩy mạnh giám sát vệ sinh an toàn lao động, tổ chức các buổi tập huấn và chiến dịch tuyên truyền để nâng cao nhận thức của lãnh đạo và người lao động.
• Thực hiện kiểm tra sức khỏe nghề nghiệp và theo dõi sinh học định kỳ hàng năm theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Biện pháp cá nhân

Người lao động cần áp dụng biện pháp cá nhân như sau:

• Sử dụng thiết bị bảo hộ lao động đúng quy định tại từng vị trí làm việc.
• Tuân thủ nội quy an toàn vệ sinh lao động và vệ sinh cá nhân sau mỗi ca làm việc.
• Tránh sử dụng benzen hoặc sản phẩm chứa benzen để rửa tay. Không ăn uống trong khi tiếp xúc với benzen.

Việc tiếp xúc với benzen trong môi trường lao động khó tránh khỏi, vì vậy mỗi người cần hiểu rõ về benzen để phòng tránh hiệu quả.

Xem thêm:

• Những điều cần biết về khám sức khỏe theo Thông tư 14
• Cảnh báo 10 dấu hiệu cơ thể bị nhiễm độc mà bạn cần biết