Hình minh họa người dùng thuốc với biểu tượng não và viên thuốc, biểu thị ý tưởng về tác dụng tâm lý.

Hiệu Ứng Placebo: Khám Phá Cơ Chế Hoạt Động Thú Vị Đằng Sau Phép Màu Tâm Lý

Chia sẻ ngay với bạn bè

Có thể bạn sẽ được bác sĩ hoặc dược sĩ kê toa một loại thuốc giả dược mà không hề nhận ra điều này. Đây là một phương pháp điều trị dựa trên niềm tin rằng thuốc sẽ giúp cải thiện triệu chứng tạm thời của bệnh, chỉ là tác động giả dược. Vậy hiệu ứng Placebo hoạt động theo cơ chế nào?

Trong y học, hiệu ứng Placebo, hay còn gọi là hiệu ứng giả dược, là một khái niệm phổ biến. Theo lý thuyết, người bệnh sẽ được cho uống thuốc hoặc tiêm dung môi giả. Những phương pháp này không có chứa hoạt chất, vì vậy không gây ra bất kỳ ảnh hưởng vật lý nào đến sức khỏe của bệnh nhân.

Khái niệm về hiệu ứng Placebo

Hiệu ứng Placebo là một biện pháp trong y khoa, được sử dụng để đánh lừa người tham gia trong thử nghiệm lâm sàng. Phương pháp này không có thành phần hoạt chất nào nhưng vẫn có thể gây ra tác dụng vật lý đến cá nhân.

co-che-hoat-dong-cua-hieu-ung-placebo-la-gi 1.jpg
Hiệu ứng Placebo, hay còn gọi là hiệu ứng giả dược, phổ biến trong y học

Trong tất cả các thử nghiệm lâm sàng, giả dược đã trở thành một yếu tố quan trọng. Thông thường, các thử nghiệm chia người tham gia thành hai nhóm: nhóm sử dụng thuốc và nhóm không sử dụng thuốc để so sánh hiệu quả. Nay, nhóm thứ ba được thêm vào, nơi người tham gia sử dụng viên thuốc không chứa hoạt chất, như thuốc đường. Một quá trình kiểm soát chất lượng chỉ được chấp nhận nếu thuốc thử nghiệm tạo ra tác dụng lớn hơn tác dụng giả dược trong nghiên cứu hiệu ứng Placebo.

Bạn nên tìm hiểu:  Thủ dâm có gây mụn không? Tìm hiểu về lợi ích và tác hại của thủ dâm đối với nam giới

Hiệu ứng Placebo đã được chứng minh có thể gây ra những thay đổi sinh lý đáng kể, như tăng nhịp tim hoặc huyết áp. Nhiều , chẳng hạn như bệnh trầm cảm, lo lắng, hội chứng ruột kích thích, bệnh Parkinson và đau mãn tính, cho thấy hiệu quả mạnh mẽ của hiệu ứng này.

Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc giả dược bao gồm:

  • Viên nang thường có hiệu quả cao hơn viên nén.
  • Hai viên thuốc sẽ có hiệu quả tốt hơn một viên.
  • Viên thuốc có kích thước lớn hơn tạo hiệu ứng tốt hơn.
  • Thuốc tiêm có hiệu ứng mạnh hơn viên nén.
  • Thuốc từ nhãn hiệu lớn hoặc nhãn hiệu nước ngoài sẽ có tác dụng mạnh hơn.
  • Thuốc màu đỏ, vàng và cam thường có tác dụng kích thích cao hơn; ngược lại, màu xanh lam và xanh lá thường an thần hơn.
  • Tác động của hiệu ứng Placebo cũng thay đổi giữa các nền văn hóa; chẳng hạn, trong điều trị viêm loét dạ dày, hiệu ứng này có hiệu quả thấp ở Brazil nhưng cao hơn ở Bắc Âu, đặc biệt là ở Đức.

Cơ chế hoạt động của hiệu ứng Placebo

Hiệu ứng Placebo có tác động cả về mặt tâm lý và sinh lý đối với cơ thể con người. Nghiên cứu về hiệu ứng này chú trọng tới mối quan hệ giữa tâm trí và cơ thể. Một trong những phương thức phổ biến nhất của hiệu ứng giả dược là thông qua kỳ vọng của con người. Nếu một người tin rằng một loại thuốc cụ thể sẽ tạo ra một tác dụng nhất định, các chất hóa học trong cơ thể có thể tạo ra những tác dụng tương tự.

Bạn nên tìm hiểu:  Top Kẹo Ngậm Cai Thuốc Lá Hiệu Quả Nhất Bạn Nên Thử Ngay!
co-che-hoat-dong-cua-hieu-ung-placebo-la-gi 2.jpg
Hiệu ứng Placebo có thể tác động đến tâm lý và sinh lý của cơ thể con người

Trong một nghiên cứu, giả dược được cung cấp cho các người tham gia và họ được thông báo rằng đó là chất kích thích. Sau khi dùng thuốc, nhịp tim và huyết áp đã tăng, tốc độ phản ứng cũng được cải thiện. Tương tự như vậy, một nhóm khác sử dụng cùng một viên thuốc và được thông báo đó là thuốc rối loạn giấc ngủ, kết quả cho thấy họ dễ ngủ hơn.

Khoa học giải thích hiệu ứng này ra sao? Các nghiên cứu đã xác định lý do tại sao nhiều người cảm thấy tác dụng từ việc dùng giả dược. Về mặt khoa học, giả dược khuyến khích cơ thể giải phóng endorphin, một loại chất giảm đau tự nhiên.

Endorphin có cấu trúc tương tự morphin và các loại thuốc giảm đau dạng thuốc phiện. Các nhà khoa học đã thử nghiệm bằng việc sử dụng naloxone cùng giả dược. Naloxone là chất đối vận ngăn chặn tác động của endorphin và chất dạng thuốc phiện. Kết quả là tác dụng của giả dược gần như mất hoàn toàn.

Hiệu ứng Placebo mạnh hơn đối với những bệnh nhân có động lực và tin tưởng vào phác đồ điều trị của bản thân, hoặc đã trải qua điều trị thành công trước đó. Vì vậy, có thể thấy tác dụng giả dược hiệu quả khi bệnh nhân hội đủ hai yếu tố kỳ vọng và điều kiện, cụ thể:

  • Kỳ vọng: Đây là sự mong đợi và tin tưởng rằng thuốc thật sự có tác dụng tốt với sức khỏe và bệnh của họ, dẫn đến cơ thể phản ứng tích cực với giả dược. Ngược lại, nếu không tin tưởng vào thuốc hoặc lo sợ tác dụng phụ, có thể xảy ra hiệu ứng Nocebo, gây triệu chứng không mong muốn. Hiệu ứng Placebo giúp tăng cường hoạt động của thụ thể dopamin và opioid có lợi cho bệnh tật, trong khi hiệu ứng Nocebo giảm hoạt động của những thụ thể này và gây tác dụng ngược.
co-che-hoat-dong-cua-hieu-ung-placebo-la-gi 3.jpg
Tác dụng giả dược hiệu quả khi bệnh nhân có kỳ vọng
  • Tính điều kiện: Đây như phản xạ có điều kiện. Nếu trước đó người bệnh được chữa trị trong môi trường y tế tốt, với bác sĩ giỏi, thuốc hiệu quả thì lần sau người bệnh cũng sẽ chọn điều trị ở đó. Thêm vào đó, bệnh nhân tin rằng họ đang dùng thuốc thật, khiến dây thần kinh não hoạt động bằng cách sản sinh endorphin nội sinh để giảm đau và cải thiện bệnh.

Trên đây là những thông tin về cách thức hoạt động của hiệu ứng Placebo bạn có thể tham khảo. Hiệu ứng này không mang lại sự chữa trị dứt điểm mà chỉ giúp cải thiện triệu chứng hoặc tình trạng bệnh ở mức độ nhất định.


Chia sẻ ngay với bạn bè

Bài viết liên quan