Trái quách là một loại quả có hình dáng và hương vị khá lạ lùng. Bên cạnh đó, trái quách còn rất có ích trong việc kháng viêm đường ruột, giúp nhuận tràng và bổ dưỡng,… Để hiểu rõ hơn về các công dụng của trái quách, hãy cùng xem tiếp bài viết này.
Những đặc điểm của trái quách
Trái quách, hay còn gọi là cây cần thăng, là quả của một loài cây thuộc họ cam. Xuất xứ của cây này chủ yếu từ vùng sinh thái Indomalaya, và hiện tại phân bố nhiều ở Đông Dương, Ấn Độ, Sri Lanka, Bangladesh,… Tại Việt Nam, cây quách tập trung chủ yếu ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long và là một đặc sản nổi tiếng của người dân Cầu Kè, Trà Vinh. Người ta thường thấy cây quách mọc rải rác trong rừng, nhưng ngày nay, nó được trồng để lấy bóng mát và thu hoạch quả làm thực phẩm.
Cây quách là loại cây gỗ nhỏ, thân cây có gai cứng và cao tới 12 m. Sau khi trồng khoảng 4 – 7 năm, cây bắt đầu cho trái. Lá cây không có cuống, mọc đối xứng thành từng cặp 2 – 3 lá với bề mặt nhẵn. Hoa của cây thường có màu hồng tím, xanh lục hoặc trắng kem, mọc thành chùm đơn trên các kẽ lá.
Quả quách có hình cầu với đường kính từ 7 – 8 cm, màu xám trắng và vỏ quả dày, không bóng, chứa hạt nhỏ. Khi còn xanh, quả quách có màu trắng, giòn và vị chua; khi chín, nó đổi sang màu nâu sẫm hoặc đen, có nhiều hạt và xơ cứng. Nếu để chín quá lâu, quả sẽ lên men với mùi vị khá giống quả sầu riêng. Đối với những người thích quả này, càng ăn càng mê; ngược lại, những ai không thích thì sẽ muốn tránh xa.
Thành phần hóa học trong 100 g quả quách bao gồm:
- Quả tươi có: 74 g nước, 1.5 g lipid, 8 g protid, 7.5 g carbohydrate, đạm đường, chất béo, chất xơ, vitamin A, B, C, kali, photpho, sắt, canxi,…
- Quả khô chứa: 15% acid citric, kali, muối, sắt, và một ít canxi;
- Cùng nhiều hoạt chất khác như: Tanin, flavonoid, coumarin.

Các công dụng của trái quách đối với sức khỏe
Ít ai ngờ rằng trái quách mộc mạc lại chứa đựng vô số lợi ích cho sức khỏe.
- Giải nhiệt: Bạn có thể dầm nhân trái quách với đá và đường để làm thức uống giải nhiệt, gần giống nước me. Vitamin C có trong trái quách giúp ngăn ngừa và khắc phục tình trạng thiếu vitamin C mãn tính khi sử dụng thường xuyên.
- Chống táo bón: Hàm lượng chất xơ trong trái quách giúp sạch ruột, tăng co bóp ruột, hỗ trợ điều trị táo bón và trĩ.
- Tăng cường sức đề kháng: Flavonoid trong quả quách có khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ, tăng cường hấp thụ vitamin C, thúc đẩy quá trình tái tạo mô, làm bền thành mạch máu, giúp hệ miễn dịch khỏe mạnh và làm lành vết thương nhanh chóng.
- Hỗ trợ tiêu hóa: Tanin trong trái quách được sử dụng để điều trị các bệnh đường tiêu hóa như tiêu chảy, kiết lỵ và nhiễm trùng đường tiêu hóa.
- Kiểm soát chuyển hóa: Quả quách còn giúp kiểm soát mỡ máu và đường huyết, hỗ trợ điều trị các bệnh mãn tính như tiểu đường, tăng huyết áp hay rối loạn mỡ máu,…

Hướng dẫn sử dụng trái quách
Nhân từ trái quách chủ yếu được sử dụng để ăn và chế biến. Khi quả còn xanh, có thể thu hoạch, thái nhỏ và phơi khô để chữa trị tiêu chảy. Quả chín mang lại tác dụng điều hòa tiêu hóa và trị táo bón.
Để thưởng thức loại quả này, bạn nên đập hoặc dùng dao bổ trái làm đôi, sau đó thêm đường và đá vào. Khi ăn cần lưu ý bỏ hạt, nhưng hạt nếu bị nuốt vào cũng không ảnh hưởng đến sức khỏe. Ngoài ra, còn có một món ăn thú vị khác làm từ quả quách non là bẻ trái và nạo phần cùi trắng, ăn kèm nước mắm đường và rau sống.
Quả quách khi chín thường có mùi chua nồng, nếu lần đầu bạn gặp quả này hoặc ngửi không quen sẽ thấy mùi hôi. Quả chín lên men có vị hơi chua và ngọt, quả chín vừa phải có vị ngọt bùi. Bạn có thể nhận biết độ chín của quả bằng cách cào nhẹ lớp vỏ ngoài, nếu lớp vỏ hơi xanh, lớp dưới vỏ nâu nhạt tức là quả đã chín tới, còn màu nâu đậm tức là quả đã quá chín.
Cùi quả quách cũng có thể ngâm rượu để tăng cường gân cốt, hỗ trợ tiêu hóa và kích thích ăn ngon miệng. Để chế biến rượu quách, bạn có thể làm theo các bước sau:
- Rửa sạch và cạo lớp vỏ ngoài của quả quách;
- Phơi khô và khứa vài đường trên thân quả sau khi cạo vỏ;
- Cho trái quách vào bình rượu trắng và thêm đường phèn;
- Ủ rượu ít nhất 3 tháng trước khi sử dụng. Rượu ngâm càng lâu thì càng ngon.
Các món ăn từ trái quách bạn nên thử
Trái quách chấm mắm
Mắm cá trê, cá sặc trộn với đường, ớt tỏi là món hấp dẫn, thường được dùng kèm với rau sống như bông súng, cải, xà lách, chuối chát, khế chua để thêm phần hương vị. Bạn nạo cơm trái quách, cuốn với rau sống và chấm mắm cá. Vị chua ngọt từ quả quách hoà quyện với mùi nước mắm thơm nồng sẽ khiến bạn ăn mãi không ngán.
Trái quách dầm sinh tố
Đây là món ăn lạ đối với những du khách phương xa, nhưng ở Trà Vinh, đây là món được yêu thích vào những ngày hè nắng nóng vì tác dụng giải nhiệt rất tốt. Dùng muỗng múc phần thịt quả quách vào ly, thêm sữa, đường và đá. Thành phẩm là ly quách dầm sinh tố với vị thơm béo, chua thanh và ngọt mát.

Lẩu gà trái quách
Đây là một món ăn lạ miệng nhưng ngon không tưởng. Nhờ vào hương vị đặc biệt của trái quách, người dân địa phương chế biến món gà nấu trái quách. Cơm quả quách làm nước dùng, còn thịt gà là nguyên liệu chính giàu dinh dưỡng, nước súp từ quả quách nâng cao hương vị của món ăn.
Loại quả này rất có lợi cho sức khỏe, nhưng khi sử dụng bạn lưu ý chỉ nên dùng quả chín. Sử dụng quả xanh nhiều gây khản tiếng, đau họng. Không ăn quả bị nứt vỏ vì thịt bên trong có thể bị mốc. Có thể nói, trái quách không chỉ là đặc sản hấp dẫn của vùng đồng bằng sông Cửu Long với hương vị thơm ngon, lạ miệng mà còn là vị thuốc với nhiều công dụng hữu ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, nếu gặp phải dấu hiệu bất thường khi sử dụng loại quả này, nên ngừng ngay và đi khám.
Cao Hiếu
Nguồn tham khảo: Medlatec