Đôi khi sức khoẻ của chúng ta có thể bộc lộ qua trạng thái của đôi mắt, với mắt vàng là một triệu chứng điển hình. Vậy mắt vàng thể hiện bệnh tình gì? Hãy cùng vào bài viết dưới đây để biết thêm chi tiết nhé!
Một số người cho rằng mắt vàng chỉ xuất phát từ việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chứa vitamin A. Tuy nhiên, điều này không đơn thuần như vậy vì mắt vàng đôi khi còn là dấu hiệu của một bệnh lý khác. Vậy mắt vàng có thể là biểu hiện của bệnh gì?
Mắt vàng là biểu hiện của bệnh gì?
Mắt vàng xảy ra do đâu? Phương pháp nào để bảo vệ mắt khỏi tình trạng này? Thông thường, mắt vàng là kết quả của tổn thương gan, đây là một triệu chứng phổ biến của bệnh vàng da. Người mắc bệnh này thường có thể thấy niêm mạc và củng mạc bị vàng trước khi lan đến toàn bộ da.
Một số dấu hiệu khác bao gồm nước tiểu sẫm màu và có vẻ nghệ. Nguyên nhân chủ yếu do sự gia tăng bilirubin, một chất màu trong mật, được sản xuất từ việc phân hủy các tế bào hồng cầu, và sau đó gan xử lý bilirubin để thải ra ngoài qua mật vào hệ tiêu hóa và tiết niệu.
Khi gan gặp tổn thương, các tế bào máu đỏ sẽ bị phá vỡ, và cơ thể sẽ chuyển sang tạo ra tế bào mới thay thế. Bộ phận gan chính là nơi điều khiển quá trình này. Nếu gặp sự cố trong việc sản xuất tế bào hồng cầu, bilirubin có thể tích tụ trong cơ thể gây hiện tượng mắt vàng.
Các nguyên nhân chính gây ra mắt vàng
Dưới đây là những nguyên nhân chủ yếu làm cho tình trạng mắt vàng xuất hiện:
Viêm gan
Nhiều yếu tố có thể làm gan bị viêm, phổ biến nhất là do virus, bao gồm các triệu chứng của viêm gan A, B và C. Viêm gan do virus có thể xảy ra dưới dạng cấp tính hoặc kéo dài trên 6 tháng (mạn tính). Gan tổn thương do viêm cũng ảnh hưởng đến xử lý bilirubin, làm mắt trở nên vàng. Ngoài ra, viêm gan cũng có thể do sử dụng thuốc hoặc do bệnh tự miễn gây ra.
Sỏi mật
Sỏi có thể xuất hiện trong túi mật hoặc ống dẫn mật, gây tắc mật. Khi sỏi nằm trong ống dẫn, chúng có thể ngăn cản dòng mật từ gan đến ruột non, làm tăng bilirubin trong máu, dẫn tới vàng mắt và có thể kèm theo hiện tượng ngứa mắt trái vào một thời điểm nhất định trong ngày.
Lạm dụng rượu
Thói quen uống rượu nhiều trong thời gian từ 8 đến 10 năm có thể làm hại đến gan. Một số trường hợp có thể gây ra viêm gan, phá hủy tế bào gan và dẫn đến hình thành mô sẹo thay thế cho các mô khoẻ mạnh, gây suy giảm chức năng gan nghiêm trọng.
Thuốc điều trị
Một số loại thuốc có thể gây ra tình trạng hoàng đản, bao gồm:
- Acetaminophen (dùng quá liều).
- Penicillin (như amoxicillin và clavulanate).
- Chlorpromazine
(được dùng trong những liệu pháp điều trị các rối loạn tâm thần và cảm xúc).
Nhiễm trùng gan
Bên cạnh viêm gan do virus, gan có thể bị tấn công bởi sán lá gan và một vài loại ký sinh trùng khác. Các loài này có nguy cơ lây qua việc tiêu thụ cá sống hoặc chưa chín đủ, cũng như qua thực phẩm bị nhiễm bẩn. Một số loại ký sinh khác có khả năng tấn công ống mật và gây ra tắc nghẽn, ví dụ như giun đũa.
Các bệnh lý về ống mật chủ
Sỏi mật là yếu tố phổ biến nhất góp phần gây ra vấn đề về ống mật chủ. Tuy nhiên, cũng có những nguyên nhân hiếm gặp hơn có thể gây ra tình trạng mắt vàng, chẳng hạn như:
- Teo đường mật bẩm sinh: Một tình trạng bẩm sinh gây rối loạn lưu thông mật.
- Viêm đường mật nguyên phát (primary biliary cholangitis): Làm hỏng dần các ống mật chủ.
- Viêm đường mật xơ hóa nguyên phát (primary sclerosing cholangitis).
Bệnh hồng cầu hình liềm
Bệnh này thường thấy ở người thuộc gốc Phi và Caribbean. Bệnh gây biến đổi hình dạng và kết dính giữa các tế bào hồng cầu trong gan, đồng thời vòng đời của chúng cũng ngắn hơn. Khi các tế bào này bị phá hủy nhanh chóng, lượng bilirubin được giải phóng nhiều, nhưng gan không xử lý kịp, dẫn đến mắt vàng.
Xơ gan
Là một quá trình diễn ra từ từ do nhiều bệnh lý gây ra, xơ gan dẫn tới sự thay thế mô gan khỏe mạnh bằng mô sẹo. Khi bệnh nặng dần, chức năng gan suy yếu nghiêm trọng. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:
- Lạm dụng rượu lâu dài, tình trạng béo phì và các bệnh lý liên quan gây xơ gan.
- Viêm gan virus B và viêm gan virus C mạn tính.
Bệnh mỡ gan không do rượu
Đây là tình trạng tích trữ mỡ quá mức trong gan không liên quan đến rượu. Một số loại bệnh gan như viêm gan hoại tử không do rượu xem là nguy hiểm, gây tổn thương tế bào gan và xơ gan.
Thiếu máu huyết tán
Thiếu máu huyết tán là bệnh mà tế bào hồng cầu bị hủy quá nhanh chóng, làm lượng bilirubin tăng cao trong máu. Gan không xử lý hết bilirubin nhanh chóng được. Bệnh này có thể bẩm sinh hoặc do nhiễm trùng, tình trạng tự miễn và nhiều yếu tố khác gây ra.
Ung thư gan
Ung thư gan gây tổn thương tế bào gan hoặc ống mật, làm gián đoạn chức năng gan, gây ra mắt vàng. Ung thư túi mật cũng có thể chèn ép các đường mật, dẫn tới tắc nghẽn và gây hoàng đản.
Ung thư tụy
Khối u trong tụy có thể tạo áp lực lên đường mật, làm tắc nghẽn và dẫn đến mắt vàng. Nếu bạn gặp tình trạng này, nên tìm hiểu thêm về căn bệnh và cách giúp mắt sáng hơn để cải thiện tình trạng mắt vàng.
Ung thư túi mật
Đây là dạng ung thư hiếm, tiến triển chậm cho đến khi khối u lớn đủ để biểu hiện triệu chứng. Khi khối u gây chèn ép đường mật và tắc nghẽn, mắt vàng xuất hiện.
Phương pháp điều trị tình trạng vàng mắt
Cách điều trị tình trạng vàng ở mắt phụ thuộc vào nguyên nhân gốc rễ. Nếu vàng mắt do nhiễm trùng như viêm gan C hay sốt rét, cần sử dụng kháng sinh, thuốc chống nấm và kháng vi-rút.
Nếu nguyên nhân là do dùng rượu, cần tránh thức uống có cồn, không hút thuốc và tuân thủ lời khuyên bác sĩ. Trong trường hợp nguyên nhân liên quan đến vấn đề máu, truyền máu có thể cải thiện tình trạng.
Trong các bệnh lý gan, bệnh nhân nên tìm hiểu về các sản phẩm bổ trợ, thực phẩm chức năng, nhằm bảo vệ sức khỏe gan và giảm tình trạng vàng mắt.Các sản phẩm có thể ưu tiên chứa các thành phần sau:
- Vitamin E: Một hợp chất chống oxy hóa mạnh, bảo vệ gan khỏi tổn thương.
- Phospholipid thiết yếu: Hợp chất quan trọng trong việc tái tạo và sửa chữa tế bào gan bị tổn thương.
- Vitamin nhóm B (B1, B2, B3, B6 và B12): Đóng vai trò tăng cường sức khỏe gan và hỗ trợ giải độc. Các vitamin nhóm B này cũng có thể giảm các triệu chứng như mất cảm giác thèm ăn, chóng mặt và buồn nôn.
Đồng thời, để bảo vệ mắt, bạn nên xem xét về khoảng cách hợp lý từ mắt đến màn hình máy tính, cũng như tìm hiểu về các loại thực phẩm có lợi cho mắt.
Hy vọng rằng những thông tin trên đã giúp bạn giải đáp thắc mắc về tình trạng mắt vàng. Nếu tình trạng này kéo dài hoặc đi kèm với các triệu chứng bất thường khác, bạn nên tới gặp bác sĩ để được khám và điều trị một cách sớm nhất.