Sự khác biệt giữa ong ruồi và ong mật: Đặc điểm và công dụng bạn cần biết

Mật ong là một dạng tinh chất được tạo ra từ một số loài ong thông qua việc hút mật và thu thập phấn hoa. Đây là một tinh chất thuần khiết, không bị pha trộn với các nguyên liệu khác. Mật ong đã trở nên quen thuộc và được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực như thực ẩm, y tế và làm đẹp. Trong số nhiều loài ong cho mật, hai loài phổ biến và thường được khai thác mật nhất là ong ruồi và ong mật. Vậy những đặc điểm và công dụng của mật từ hai loài ong này có gì khác nhau?

So sánh về đặc điểm ong ruồi và ong mật

Nhiều người có thể chưa rõ sự khác biệt giữa con ong ruồi và con ong mật. Vì thế, trước tiên hãy tìm hiểu về đặc điểm của hai loài ong này.

Ong ruồi có đặc điểm gì?

Ong ruồi thuộc phân chi Micrapis trong chi ong mật, họ ong mật. Ong ruồi có kích thước nhỏ, chỉ tương đương con ruồi trâu nên có tên gọi là ong ruồi. Trong đàn, ong thợ có chiều dài từ 7 – 10mm, chiều dài cánh khoảng 6 – 7mm và khoang bụng màu cam. Đàn ong ruồi thường có ít con và nọc ít độc. Loài này thường làm tổ trong bụi cỏ hoặc dưới các cành cây to, cây dừa. Ong ruồi sống hoang dã và một tổ ong chỉ tạo ra khoảng 250ml mật.

Khi phát hiện tổ ong, thợ mật ong sẽ trèo lên cây, dùng khói để đuổi ong ra khỏi tổ và thu hoạch tổ ong. Ong ruồi thường chết vào mùa lạnh, do đó người ta thường thu hoạch tổ vào những tháng ấm áp, từ tháng 3 đến tháng 5 hàng năm.

Ong mật có đặc điểm gì?

Ong mật thuộc họ Apidae, trong bộ Hymenoptera. Đây là các loài ong có đời sống xã hội và khả năng sản xuất mật bẩm sinh. Đàn ong mật gồm có ong thợ, ong chúa và ong đực. Ong chúa có trách nhiệm sinh sản, trong khi ong đực có nhiệm vụ giao phối với chúa tơ. Ong thợ là những con cái không thể sinh sản, đảm nhận các công việc quan trọng như xây tổ, bảo vệ tổ, sản xuất sữa chúa để nuôi ấu trùng và hút mật tạo mật ong. Đàn ong mật thường có khoảng 30.000 con, lớn hơn nhiều so với ong ruồi.

Mật ong mật có thể được khai thác tự nhiên (ong rừng) hoặc từ trang trại nuôi ong (chiếm phần lớn). Ong mật tạo mật quanh năm nhưng mùa thu hoạch tốt nhất là vào mùa xuân – mùa hè ở miền Bắc và mùa khô (tháng 2 – tháng 4) ở miền Nam.

So với ong ruồi, ong mật lớn hơn nhiều, có thể gấp đôi hoặc gấp ba. Ong mật cũng có vết đốt đau hơn và bụng có khoang màu vàng pha đen. Trong tự nhiên, ong mật làm tổ trên cây, trong hốc đá, hốc cây, trụ điện, những nơi kín gió. Người ta có thể bắt ong mật từ thiên nhiên để nuôi lấy mật. Ngày nay, việc nuôi ong mật đã trở thành một ngành chăn nuôi có giá trị kinh tế cao vì sản lượng mật tốt. Mỗi đàn ong mật có thể sản xuất đến 7 lít mật mỗi năm.

So sánh về chất lượng mật và giá thành

Ngoài những khác biệt về hình dáng và đặc tính sinh trưởng, mật của ong ruồi và ong mật cũng có sự khác biệt rõ rệt về chất lượng và giá thành.

Đặc điểm của mật ong ruồi

Mật ong ruồi có màu nhạt hơn, vị ngọt dịu và thanh. Mật ong ruồi có mùi thơm tự nhiên nhưng không quá đặc trưng do ong kiếm ăn trong tự nhiên và hút mật từ nhiều loài hoa. Mặc dù ong ruồi có thể nuôi được, nhưng việc này không phổ biến vì sản lượng mật rất ít nên không mấy người thực hiện.mang lại giá trị kinh tế cao.

Người Việt Nam lại có tâm lý thích dùng đồ khai thác từ tự nhiên. Vì ong ruồi không được nuôi nhiều, khiến số lượng khan hiếm và giá bán thường cao hơn nhiều loại mật khác. Một số người dùng cho rằng việc khai thác mật ong ruồi từ tự nhiên có thể tiềm ẩn các nguy cơ về vệ sinh an toàn thực phẩm. Chẳng hạn, việc người dân dễ khai thác mật non, chất lượng mật chưa hoàn hảo. Quá trình vắt mật cũng khó đảm bảo vệ sinh, dẫn đến mật bị chua hoặc nhiễm khuẩn.

Mật ong mật có những đặc điểm gì?

Nếu có kinh nghiệm, người ta có thể phân biệt mật ong ruồi và ong mật bằng mắt thường. Mật ong mật thường có màu hổ phách hoặc nâu đen, hơi dính, đặc hơn và ngọt đậm hơn. Mật ong rừng có mùi hương tự nhiên, nồng và ngọt hơn so với mật ong nuôi. Mật ong nuôi thường lấy mật từ một loài hoa nhất định nên thường mang hương thơm của loài hoa đó, chẳng hạn như mật ong hoa nhãn, mật ong hoa bạc hà,…

Do được nuôi thương phẩm nên mật ong mật rất phổ biến và dễ mua với giá thành rẻ hơn, tuy nhiên giá trị dinh dưỡng không thấp hơn mật ong ruồi. Trái lại, nhờ quy trình nuôi ong đúng khoa học và xử lý mật đúng cách, mật ong nuôi vẫn đảm bảo vệ sinh và giữ được hương vị tự nhiên nguyên bản.

So sánh tác dụng giữa mật ong ruồi và ong mật

Xét về thành phần hóa học, cả mật ong ruồi và ong mật có nhiều điểm tương đồng. Hai loại mật này đều chứa các thành phần hóa học như sau:

• 60 – 70% là đường Glucose và Levulose, 3 – 10% là đường Saccarose;
• Vitamin B2, PP, B6;
• Các acid hữu cơ như: Panthotenic, a.formic, tartaric, citric, malic, oxalic,…
• Các khoáng chất và các nguyên tố vi lượng như: Na, Ca, Fe, I, V, Bo, Cr, Cu, Zn, Pb, Li, Sn, Ti, K, Mg, Cl, P, S,…
• Một số thành phần khác,

Tác dụng của mật ong ruồi và mật ong mật khá tương đồng với nhau. Trong Đông Y, mật ong có tính bình, vị ngọt thanh, có tác dụng bổ trung, nhuận táo, giải độc, chỉ thống. Các tác dụng cụ thể của mật ong ruồi và ong mật bao gồm:

• Tác dụng an thần, giảm căng thẳng, tốt cho giấc ngủ.
• Khắc phục các vấn đề về gan và túi mật.
• Dùng để sát khuẩn họng, chữa ho khan, ho có đờm.
• Sát khuẩn da, giúp vết thương ngoài da nhanh lành.
• Hỗ trợ phục hồi vết loét dạ dày, ngăn ngừa chứng trào ngược dạ dày thực quản.
• Chữa mụn, dưỡng ẩm, sát khuẩn và chống lão hóa da.
• Các chất chống oxy hóa trong mật ong giúp ngăn ngừa bệnh ung thư.
• Làm dịu tổn thương do bệnh trĩ gây ra, chữa bệnh ngoài da, giảm viêm ngứa da.
• Tăng cường miễn dịch cơ thể, phòng ngừa nhiễm trùng.
• Hỗ trợ điều trị cảm lạnh, cảm cúm.

So sánh độc tính giữa các loại mật ong

Mặc dù mật ong mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, không có nghĩa là mật ong ruồi hay mật ong mật không có nguy cơ tác dụng phụ. Khi sử dụng mật ong sai cách hoặc lạm dụng, có thể gặp phải một số hậu quả như:

• Đau đầu, chóng mặt và buồn nôn.
• Tăng đường huyết, dẫn đến tình trạng nghiêm trọng hơn của bệnh tiểu đường.
• Ngộ độc mật ong có thể xảy ra do chất clostridium botulinum trong mật ong.
• Tiêu thụ nhiều mật ong có thể gây ra đầy bụng, khó tiêu.
• Một số người sử dụng quá nhiều mật ong có thể gặp tụt huyết áp.

Cả mật ong rừng, mật ong ruồi hay mật ong nuôi, nếu không sử dụng đúng cách, đều có thể gây ra những tác động khác nhau và ở mức độ khác nhau đối với sức khỏe.

So sánh cách dùng mật ong ruồi và mật ong mật

Phương pháp sử dụng hai loại mật ong này khá tương tự. Bạn có thể sử dụng mật ong nguyên chất dưới dạng lỏng, làm siro hoặc kết hợp với dược liệu và các thành phần tự nhiên khác để tăng hiệu quả. Tuy nhiên, có một số nguyên tắc chung khi sử dụng hai loại mật này:

• Không dùng bất kỳ loại mật ong nào cho trẻ sơ sinh và trẻ dưới 1 tuổi. Trẻ dưới 1 tuổi dễ bị ngộ độc mật ong nên đây không phải là thực phẩm phù hợp.
• Bệnh nhân tiểu đường không nên sử dụng mật ong vì hàm lượng đường cao.
• Người mới phẫu thuật và những người gặp vấn đề về đông máu không nên sử dụng mật ong vì nó có thể gây chậm quá trình đông máu.
• Những người gặp rối loạn tiêu hóa, xơ gan, hoặc có tiền sử dị ứng thành phần có trong mật ong cũng không nên sử dụng bất kỳ loại mật này.
• Mật ong kỵ gì? Các loại mật ong đều không nên dùng cùng với đậu nành, cua và thì là.

Cả mật ong ruồi và mật ong mật đều là món quà thiên nhiên quý giá. Mật ong ruồi thường đắt hơn vì hiếm hơn, nhưng điều đó không có nghĩa mật ong nuôi có chất lượng thấp hơn. Hãy sử dụng loại mật ong phù hợp với tài chính của bạn và biết cách nhận biết mật ong nguyên chất để tránh mua phải mật giả!

Xem thêm: Ong đất có độc không? Cách xử lý và phòng tránh bị ong đốt