Tác dụng đặc biệt của hà thủ ô đỏ bạn đã biết chưa?

Hà thủ ô đỏ là một loại thảo dược quý trong y học cổ truyền có tác dụng đa dạng cho sức khỏe và làm đẹp. Cây này có vị chát, ngọt, đắng và tính ấm, và đã được sử dụng phổ biến để giúp bổ máu, an thần, dưỡng can, nhuận tràng và nhiều lợi ích khác.

Đặc điểm tự nhiên của cây hà thủ ô đỏ

Hà thủ ô thuộc loại thực vật dây leo có tuổi thọ cao. Thân cây hà thủ ô có đặc tính dây leo, mọc xoắn và quấn vào nhau, tạo ra hình dạng vòng xoắn đặc biệt. Bên ngoài thân cây có màu xanh tía, mặt nong mượt và kèm theo các vân nổi rõ ràng. Cây hà thủ ô phát triển từ củ, với rễ phình lớn giúp hấp thụ nước và dưỡng chất từ đất một cách hiệu quả.

Cây hà thủ ô đỏ ban đầu thường mọc hoang sơ trong các tỉnh miền núi phía Bắc của Việt Nam như Lai Châu, Sơn La, Hà Giang và Lào Cai. Ngày nay, cây này đã được trồng rộng rãi ở các khu vực phía Nam như Lâm Đồng, Đắk Lắk, Phú Yên và Bình Định. Sự mở rộng trồng cây này đã tạo ra một vùng nguyên liệu lớn, phục vụ từ y học dân tộc đến công nghiệp và thảo dược.

Công dụng của hà thủ ô đỏ

Cây hà thủ ô đỏ có vị ngọt và tính bình. Cả thân và lá của cây hà thủ ô đều được sử dụng rộng rãi trong nền y học cổ truyền và mang nhiều giá trị đối với sức khỏe.

Ứng dụng của thân cây và lá

Thân leo và lá của hà thủ ô đỏ thường được dùng để:

• Giúp dưỡng tâm và an thần: Hà thủ ô có khả năng làm giảm lo âu, căng thẳng, giúp tinh thần thư giãn.
• Dưỡng huyết và hoạt lạc: Cây này giúp tăng cường sự minh mẫn và tỉnh táo.
• Điều trị chứng suy nhược thần kinh: Hà thủ ô có thể giúp giảm triệu chứng suy nhược thần kinh.
• Chữa thiếu máu và đau mỏi toàn thân: Hà thủ ô thường được dùng để cải thiện tình trạng thiếu máu và giảm đau mỏi.

Ứng dụng của rễ củ

Rễ củ hà thủ ô đỏ có vị đắng và tính hơi ấm, mang lại nhiều lợi ích như:

• Bổ can thận: Hỗ trợ chức năng thận nhờ rễ hà thủ ô.
• Dưỡng huyết và bổ âm giải độc: Các sản phẩm từ rễ hà thủ ô có tác dụng bổ huyết, làm dịu và giải độc.
• Điều trị các vấn đề tinh thần rối loạn: Cây này giúp điều trị các chứng can thận âm hư, huyết hư, đau đầu, hoa mắt chóng mặt và nhiều triệu chứng khác.
• Ức chế vi khuẩn lao: Hà thủ ô có khả năng ngăn chặn bệnh lao.
• Giảm cholesterol: Dịch chiết cồn từ hà thủ ô giúp hạ mỡ máu.

Dẫu có nhiều lợi ích, nhưng hà thủ ô đỏ cũng cần được sử dụng cẩn thận đặc biệt đối với người có các vấn đề như đàm thấp, tỳ hư hoặc bị đại tiện lỏng. Trước khi dùng hà thủ ô, nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ Đông y.

Hà thủ ô đỏ còn có nhiều lợi ích bổ thần kinh, chứa lecitin giúp cường tim ếch cô lập và cải thiện việc tạo ra hồng cầu. Hà thủ ô hữu ích trong điều trị các tình trạng khí hư bạch đới, kinh nguyệt không đều, sạm da, thiếu máu, gầy còm, và nhiều trạng thái khác. Nước sắc từ hà thủ ô đỏ cũng có khả năng ức chế vi khuẩn lao và mang lại tác dụng chống oxi hóa.

Cách sử dụng hà thủ ô đỏ

Theo Đông y, củ hà thủ ô, đặc biệt là hà thủ ô đỏ, có vị đắng, ngọt, chát và tính hơi ấm. Tính đắng của hà thủ ô liên quan đến tính lạnh, trong khi vị chát liên kết với tính táo sáp, có thể gây ra hiện tượng đại tiện…

Dạng thường xuyên chế biến của trái táo và trái nát thường được sử dụng. Một số chuyên gia nhận định rằng tình trạng này xuất phát từ các tác dụng phụ không mong muốn. Vì thế, trong Đông y, cây hà thủ ô thường được chế biến trước khi sử dụng để hạn chế hiện tượng này.

Quy trình chế biến hà thủ ô đỏ:

• Rửa sạch và cạo bỏ lớp vỏ bên ngoài của hà thủ ô.
• Ngâm hà thủ ô trong nước gạo trong 24 giờ.
• Thái miếng hà thủ ô và bỏ phần lõi.
• Chưng hà thủ ô với nước đậu đen theo tỷ lệ cố định. Thường thì, mỗi 1kg hà thủ ô sẽ chưng cùng 100 – 300 gram đậu đen.
• Quá trình chưng liên tục nước nấu trong nồi được tiến hành đến 9 lần là tốt nhất. Điều này giúp giảm độc tính, tăng hiệu quả và dễ hấp thụ thuốc cho cơ thể.

Thành phần hóa học:

Theo Tây y, thành phần hóa học của cây hà thủ ô bao gồm:

• Tanin: Khoảng 7,68%.
• Dẫn chất antraquinon tự do: Khoảng 0,259%.
• Antraglycozid: Khoảng 0,805%.
• Sau khi chế biến, thành phần dược liệu còn lại bao gồm:
• Tanin: Khoảng 3,8%.
• Dẫn chất antraquinon tự do: Khoảng 0,113%.
• Antraglycozid: Khoảng 0,25%.
• Còn thêm nhiều hợp chất khác.

Tác dụng của hà thủ ô đỏ:

• Tanin: Có tác dụng săn se, cố sáp và cầm tiêu chảy.
• Antraglycozid: Được dùng chủ yếu để nhuận tràng và thông tiện, đặc biệt trong trường hợp táo bón kinh niên.

Sử dụng hà thủ ô cần tuân theo hướng dẫn của chuyên gia y tế hoặc bác sĩ về liều lượng và cách sử dụng để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

Một số bài thuốc sử dụng hà thủ ô đỏ trong điều trị bệnh

Dưới đây là một số bài thuốc sử dụng hà thủ ô đỏ trong Đông y để điều trị bệnh:

Bài 1: Kết hợp 12 gam hà thủ ô đỏ, 12 gam đan sâm và 60 gam trân châu. Sắt và uống hỗn hợp này trong 1 tháng, hỗ trợ điều trị chứng buồn bực, mất ngủ và mộng mị.

Bài 2: Kết hợp 12 gam hà thủ ô đỏ, 12 gam bắc sa sâm, 12 gam quy bản và 12 gam long cốt bạch thược. Sắt và uống hỗn hợp này giúp bổ huyết, an thần, trị hư, lo lắng, mất ngủ, âm hư huyết khô và râu tóc bạc sớm.

Bài 3: Thất bảo mỹ nhiệm đơn gồm 20 gam hà thủ ô đỏ, 12 gam bạch linh, 12 gam ngưu tất, 12 gam đương quy, 12 gam thỏ ty tử, 12 gam phá cố chỉ. Tán tất cả thành bột mịn, luyện với mật làm thành viên hoàn chỉnh. Uống 2 lần mỗi ngày, mỗi lần 12 gam, chiêu bằng nước muối nhạt. Hỗn hợp này giúp ích thận, cố tinh, trị gan thận yếu, giảm đau lưng và đầu gối, giúp phụ nữ khí hư và đàn ông di tinh.

Bài 4: Hà thủ ô hợp tễ gồm 12 gam hà thủ ô đỏ, 12 gam sinh địa, huyền sâm, 12 gam bạch thược, 12 gam hạn liên thảo, 12 gam sa uyển tật lê, 12 gam hy thiêm thảo và 12 gam tang ký sinh. Sắt và uống hỗn hợp này giúp giảm thiếu máu, tăng áp huyết, giảm đầu váng, mắt hoa và tê chân tay.

Bài 5: Bài thuốc sử dụng hà thủ ô đỏ cho các trường hợp sốt rét kéo dài gây hại đến chân âm, sốt li bì triền miên:

• Chuẩn bị 60 gam hà thủ ô đỏ sống, 12 gam sài hồ và 20 gam đậu đen. Sắt và phơi sương qua đêm, sáng hôm sau hâm lại và uống.
• Hoặc dùng bài thuốc Hà nhân ẩm, gồm 16 gam hà thủ ô đỏ, 12 gam đảng sâm, 12 gam đương quy, 12 gam trần bì và 12 gam gừng lùi. Sắt và uống hỗn hợp này.

Bài 6: Dùng 30 – 60 gam hà thủ ô đỏ tươi. Sắt và uống hỗn hợp này giúp nhuận tràng, thông tiện, điều trị huyết hư và tân dịch khô gây khó tiêu. Hà thủ ô đỏ hàng ngày cũng có thể chữa chứng tinh trùng yếu và tinh loãng.

Lưu ý: Trong các phối hợp thuốc, hà thủ ô đỏ thường được sử dụng cùng các loại thảo dược khác để tăng hiệu quả điều trị. Việc sử dụng các loại thuốc này nên được hướng dẫn và theo dõi bởi chuyên gia y tế hoặc bác sĩ. Ngoài hà thủ ô đỏ, hà thủ ô trắng và các loại thảo dược khác cũng được dùng trong điều trị ở Việt Nam, nhưng chưa có nghiên cứu chi tiết về các tác dụng của chúng.

Xem thêm:

• Cách nấu hà thủ ô trị rụng tóc tại nhà đơn giản mà hiệu quả
• Lá cây hà thủ ô có uống được không?
• Hà thủ ô ngâm rượu có tác dụng gì? Cách làm rượu hà thủ ô